Yeni araştırmalar canlı-taze açık hayvan pazarlarının değil endüstriyel olarak yetiştirilen hayvanların Covid-19'un kaynağı olabileceğini gösteriyor

Açık konuşalım: Mevcut Covid-19 hastalığı pandemisinin nedeni olan SARS-CoV-2 virüsünün kökeninin Wuhan'da evcil ve vahşi hayvanlarla da ilişkisi olan açık bir deniz ürünleri pazarı olduğuna dair sağlam bir kanıt yoktur. Tüm bildiğimiz, Covid-19 teşhisi konan bazı erken vakaların ya bu pazarda çalıştığı ya da tanılarından önceki günlerde orada alışveriş yaptıklarıdır. Birçok medya kuruluşu ve uzmanı bu veriyi, Çin taze et pazarlarının, canlı evcil ve vahşi hayvanlarla yapılan ticaretin, hastalığın ortaya çıkması için suçlanacağını iddia etmek için kullandılar. Hatta bazıları, milyonlarca küçük çiftçinin, tüccarın ve tüketicinin geçim kaynakları ve gıda güvenliği için hayati öneme sahip olan bu pazarlara yasak koymaya çağırıyor(2).

Oysa Covid-19 için farklı bir köken hikayesine işaret eden başka kanıtlar vardır. Bu, Wuhan deniz ürünleri pazarında test edilen hayvanların hiçbirinin pozitif test sonucu vermediği ve Aralık 2019'un başından itibaren Wuhan'daki insanlarda bildirilen ilk vakaların yaklaşık üçte birinin, ilk rapor edilen vaka da dahil olmak üzere deniz ürünleri pazarıyla hiçbir bağlantısı olmadığı gerçeğidir. Ve şimdi de biliyoruz ki, resmi bir Çin raporunun Güney Çin Sabah Postasına sızması sayesinde, Hubei'deki gerçek bilinen ilk Covid-19 vakası, Wuhan'a bağlı deniz ürünleri pazarında rapor edilmiş vaka kümesinden haftalar önce Kasım ortasında tespit edilmiş(5). Geçen hafta Scripps Araştırma Enstitüsü'ndeki bilim adamları, SARS-CoV-2 virüsünün Nature dergisinde, SARS-CoV-2'nin Wuhan deniz ürünleri pazarından kaynaklanma olasılığını azaltan genomik bir sıralama analizi yayınladılar.

Bilim adamları, SARS-CoV-2'nin bir laboratuardaki genetik mühendisliğinden değil doğal seçilimden evrimleştiği sonucuna varıyorlar ve bu doğal seleksiyonun iki olası senaryo ile gerçekleştiğini söylüyorlar.

Birincisi senaryo, virüsün insanlar arasında yayılırken son derece patojenik haline gelmesidir. Virüsün daha az patojenik olan formu bir hayvandan bir insan konakçıya sıçramış ve daha sonra "tespit edilmemiş insandan insana bulaşma dönemi" ile şimdiki haline dönüşmüştür. Bu senaryoya göre, piyasadaki enfekte bir kişinin onu başkalarına iletmiş olması mümkün olsa bile, Wuhan deniz ürünleri pazarının hastalığın evrimi ile ilgisi yoktur.

İkinci senaryo, insanların SARS'da misk kedisi ve MERS salgınında develere doğrudan temastan sonra ölümcül koronavirüslerden etkilendiği önceki koronavirüs salgınlarına uymaktadır. Bu senaryoda, SARS-CoV-2, insanlara transfer edilmeden önce bir hayvan konakçıda şimdiki haline gelmiştir. Diğer birçok bilim adamı gibi, Scripps araştırmacıları da, ilk bulaşmanın yarasalardan bir ara hayvan konakçıya geçtiği ve virusun bu konakçıda mevcut haline evrildiğini düşünüyorlar.

Scripps(7) araştırmacıları, SARS-CoV-2'nin “bir hayvan konağının muhtemelen yüksek bir nüfus yoğunluğuna (doğal seleksiyonun verimli bir şekilde ilerlemesine izin vermek için) ve insanlardakine benzer bir ACE2 kodlayan gene sahip olması gerektiğini belirtmekteler. SARS-CoV-2 virüsünün insanlara bağlandığı şey budur(ACE2).

Peki hangi hayvanlar bu kriterlere uyuyor?

Yakın zamanda yayınlanan bir başka çalışma, Wuhan'daki varlıklarına ve SARS-CoV-2'nin bağlanmasını sağlayan insan benzeri bir ACE2'ye sahip olmalarına dayanarak SARS-CoV-2 için en olası ara hayvan konaklarını tanımlamaktadır. Bunlar, misk kedisi, domuzlar, pangolinler, kediler, inekler, inekler, keçiler, koyunlar ve güvercinlerdir(8). Bu listedeki hayvanların çoğu Çin'de endüstriyel olarak üretiliyor, misk kedisi ve pangolinler gibi vahşi hayvanlar bile Çin ilaçlarında kullanımları için yüksek yoğunluğa sahip çitliklerde yetiştiriliyorlar. Vahşi hayvan çiftliklerinin Covid-19 salgınının arkasında olabileceği şüpheleri, Çin hükümetinin ülke çapında 20.000 vahşi hayvan çiftliğini kapatmasına neden olmuştur(9). Ancak bu listedeki diğer hayvanlara yetiştirildikleri yerdeki “yüksek nüfus yoğunluğu” kriterlerini daha açık bir şekilde karşılamasına rağmen pek dikkat edilmemiştir. Oysa domuzlar, birkaç nedenden dolayı bu listedeki en bariz aday olmaktadır.

Birincisi, domuzlar ve insanlar çok benzer bağışıklık sistemlerine sahiptir, bu da 1998'de Malezya'daki Nipah virüs salgını gibi virüslerin iki tür arasında geçişini kolaylaştırır. Gerçekten de, Covid-19 salgınının başlamasından sadece üç yıl önce, SARS salgınının 2003 yılında ortaya çıktığı bölgeye 100 km'den daha az mesafede olan Guangdong'daki Qingyuan ilçesindeki dört çiftlikte yetiştirilen binlerce domuzun ölümüne neden olan ölümcül bir koronavirüs suşunun (SADS) yakındaki bir mağarada yaşayan at nalı yarasalarında bulunan bir koronavirüs ile yüzde 98 aynı genetik yapıya sahip olduğu bulundu(11). Neyse ki insanlara bulaş olmadı, ancak sonraki laboratuvar testleri bu tür bulaşmanın mümkün olabileceğini gösterdi(12). Wuhan'ın bulunduğu Hubei Eyaleti, Çin'deki en büyük beş domuz üreticisinden birinin bulunduğu bir bölgedir. Son on yılda, eyaletteki küçük domuz çiftliklerinin yerini; büyük üretim çiftlikleri ve yüzlerce veya binlerce genetik olarak homojen domuzun yüksek yoğunluklu ahırlarda yetiştirildiği büyük ya da orta ölçekli çiftlikler aldı. Bu endüstriyel çiftlikler, yeni patojenlerin evrimi için ideal üreme alanları haline geldiler(13).

Hubei’nin endüstriyel domuz çiftlikleri, bu eyaleti ve Çin'in diğer bölgelerini bir yıldan kısa bir süre önce vuran ve domuz popülasyonunun yarısını ortadan kaldıran büyük bir Afrika domuz ateşi salgınına rağmen hala çalışıyor. Bu koşullarda, ildeki domuzlar arasında yeni bir koronavirüs salgınının fark edilmemesi gayet mümkün görünüyor. GRAIN ve diğer kuruluşlar ve bilim adamları, on yıldan fazla bir süredir et üretiminin sanayileşmesinin ve kurumsal konsolidasyonunun Covid-1915 gibi küresel pandemilerin ortaya çıkması için nasıl daha fazla risk oluşturduğuna dair alarm veriyor. Ancak bu gerçek; hükümetler ve büyük et şirketleri tarafından tamamen göz ardı edilmektedir. Evrimsel biyolog Rob Wallace(16) tarafından belirtildiği gibi, "Virüslerin neden daha tehlikeli hale geldiğini anlamayı amaçlayan herkes, endüstriyel tarım modelini ve daha spesifik olarak hayvancılık üretimini araştırmalıdır. Şu anda, az sayıda hükümet ve bilim adamı bunu yapmaya hazırdır.” Covid-19'dan katliamı, bu yönde yapılacak radikal bir değişikliğin her zamankinden daha acil olduğunu gösteriyor.

1. Therese Shaheen, "The Chinese Wild-Animal Industry and Wet Markets Must Go", National Review, 19 March : https://www.nationalreview.com/2020/03/the-chinese-wild-animal-industry-and-wet-markets-must-go/

2. “Fresh markets are not to blame for the new corona virus outbreak”, GRAIN, 27 February : https://grain.org/e/6413

3. Carolyn Kormann, "From Bats to Human Lungs, the Evolution of a Coronavirus", The New Yorker, 27 March : https://www.newyorker.com/science/elements/from-bats-to-human-lungs-the-evolution-of-a-coronavirus

4. Jon Cohen,"Wuhan seafood market may not be source of novel virus spreading globally", Science Magazine, 26 January : https://www.sciencemag.org/news/2020/01/wuhan-seafood-market-may-not-be-source-novel-virus-spreading-globally

5. Jeanna Bryner, "1st known case of coronavirus traced back to November in China", Live Science, 14 March : https://www.livescience.com/first-case-coronavirus-found.html

6. Kristian G. Andersen, Andrew Rambaut, W. Ian Lipkin, Edward C. Holmes & Robert F. Garry, "The proximal origin of SARS-CoV-2", Nature Medicine, 17 March : https://www.nature.com/articles/s41591-020-0820-9

7. The Scripps Lab website is here : https://andersen-lab.com/

8. Ye Qiu,Yuan-Bo Zhao, Qiong Wang, Jin-YanLi, Zhi-Jian Zhou, Ce-Heng Liao, Xing-YiG, "Predicting the angiotensin converting enzyme 2 (ACE2) utilizing capability as the receptor of SARS-CoV-2", Science Direct, 19 March : https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1286457920300496

9. "Coronavirus closures reveal vast scale of China’s secretive wildlife farm industry", The Guardian, 25 February : https://www.theguardian.com/environment/2020/feb/25/coronavirus-closures-reveal-vast-scale-of-chinas-secretive-wildlife-farm-industry

10. Stephen P. Luby, Emily S. Gurley, and M. Jahangir Hossain, "Transmission of human infection with Nipah virus", National Center for Biotechnology Information, 2 November 2009 : https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK114486/

11. "How China’s “Bat Woman” Hunted Down Viruses from SARS to the New Coronavirus", Scientific American, 11 March : https://www.scientificamerican.com/article/how-chinas-bat-woman-hunted-down-viruses-from-sars-to-the-new-coronavirus1/

12. Yong-Le Yang, Pan Qin, Bin Wang, Yan Liu, Guo-Han Xu, Lei Peng, Jiyong Zhou, Shu Jeffrey Zhu, Yao-Wei Huang, "Broad Cross-Species Infection of Cultured Cells by Bat HKU2-Related Swine Acute Diarrhea Syndrome Coronavirus and Identification of Its Replication in Murine Dendritic Cells In Vivo Highlight Its Potential for Diverse Interspecies Transmission" Journal of Virology - American Society for Microbiology, 26 November 2019 : https://doi.org/10.1128/jvi.01448-19

13. "Building a factory farmed future, one pandemic at a time", GRAIN, 3 March : https://www.grain.org/en/article/6418-building-a-factory-farmed-future-one-pandemic-at-a-time

14. "Building a factory farmed future, one pandemic at a time", GRAIN, 3 March : https://www.grain.org/en/article/6418-building-a-factory-farmed-future-one-pandemic-at-a-time

15. "Viral times - The politics of emerging global animal diseases", GRAIN, 20 January 2008 : https://grain.org/e/614

16. "Capitalist agriculture and Covid-19: A deadly combination", Climate and Capitalism, 11 March : https://climateandcapitalism.com/2020/03/11/capitalist-agriculture-and-covid-19-a-deadly-combination/

Not: Bu yazı https://grain.org/en/article/6437-new-research-suggests-industrial-livestock-not-wet-markets-might-be-origin-of-covid-19 adresindeki makaleden mümkün olduğu kadar aslına sadık kalınarak hazırlanmıştır

Makalenin bizim konumuzla olan ilişkisi; küçük ölçekli hayvancılık işletmelerinin yaygınlaştırılmasını mümkün kılmak için BSF'nin yem hammadesi olarak kullanımının toplum sağlığı ile de dolaylı olarak ilgili olduğunu göstermesidir. (T.Ç)